Inzicht in het effect van extreme weersomstandigheden op watersystemen is essentieel om overstromingen en droogte met succes te beteugelen. Stresstests zijn een nuttig hulpmiddel om bij te dragen aan dit inzicht.
Eerder dit jaar spraken we met Patrick Willems van de KU Leuven en Nathalie Asselman van Deltares, die ons meer uitleg gaven over stresstesten.
Samen maken ze deel uit van een internationaal onderzoeksteam waar ze werken aan een gezamenlijke aanpak voor stresstesten die kunnen worden toegepast in regionale stroomgebieden tussen Vlaanderen en Nederland. Met stresstesten kan men de veerkracht van watersystemen na te gaan, die onder verhoogde druk staan door de gevolgen van klimaatverandering. Klimaatverandering leidt tot extremere meteorologische omstandigheden, zoals droogte of hevige regenval die tot overstromingen leidt. Patrick legt uit hoe stresstesten worden uitgevoerd: "Je gebruikt computermodellen om deze extreme meteorologische omstandigheden te simuleren. Het model berekent hoe het systeem erop zal reageren. Je valideert het model eerst door naar historische gebeurtenissen te kijken en dat vergelijk je dan met de metingen. Als deze dicht bij de waarheid liggen, begin je vervolgens nog extremere omstandigheden aan dat model op te leggen en op basis daarvan de impact te voorspellen. Het idee is om samen met de eindgebruikers, zoals waterbeheerders, te kijken of - als deze voorspellingen zouden uitkomen - we die als samenleving acceptabel vinden. Op die manier kun je zien hoe stressbestendig ons watersysteem is. Als dat onvoldoende is, dan kijken we naar mogelijke maatregelen om het stressbestendiger te maken, maar dat is dan de volgende stap."
Nathalie benadrukt het belang van een risicobenadering voor Nederland en het vinden van de ontwerpnormen van bepaalde watersystemen. Dit kan een kans van 1 op 25 op een overstroming per jaar zijn, of een kans van 1 op 100. Het is echter belangrijk om niet alleen naar de ontwerpomstandigheden te kijken, maar ook naar meer extreme gebeurtenissen. "We hebben in juli 2021 gezien dat er altijd verrassingen kunnen zijn, en dat er regen kan vallen die veel extremer is dan normaal. We willen voorkomen dat dit soort extreme situaties ons verrassen. Een stresstest helpt om ons inzicht te geven in hoe watersystemen reageren onder extreme omstandigheden, om een echt grote ramp te voorkomen." In Nederland is de stresstest een aanvulling op de standaard risicobenadering en de resultaten zijn bedoeld om de discussie en het bedenken van mogelijke preventieve maatregelen te vergemakkelijken. In combinatie met kennis uit rampenbestrijdingsplannen kunnen ze helpen om bewoners in bepaalde gebieden te waarschuwen of evacuatie te vergemakkelijken.
